رشته مرمت آثار تاریخی یکی از رشته‌های هنری و تخصصی است که به محافظت و نگهداری از آثار تاریخی، فرهنگی و هنری از قبیل ساختمان‌های تاریخی، مجموعه‌های باستانی، آثار هنری و صنایع‌دستی می‌پردازد. این رشته شامل مطالعه تاریخی، فنی و علمی آثار، شناسایی مشکلات و خرابی‌ها، طراحی و اجرای برنامه‌های ترمیم، تثبیت و تقویت آثار تاریخی و همچنین پایش و نظارت بر فرایند ترمیم و نگهداری آن‌ها می‌باشد.

دلایل اهمیت این رشته

• نقش بناهای تاریخی در هویت ملی

بناهای تاریخی به‌عنوان بخشی از میراث‌فرهنگی هر کشور، تأثیر بسیاری در شکل‌گیری هویت ملی دارند. این بناها نشان‌دهنده تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های یک ملت هستند و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. در ایران، باتوجه‌به تاریخ کهن و غنی، حفظ و مرمت این بناها اهمیت ویژه‌ای دارد.

• ارتباط با گذشته

مرمت بناهای تاریخی به مردم این امکان را می‌دهد که با گذشته خود ارتباط برقرار کنند و از تجربیات و دستاوردهای پیشینیان بهره‌مند شوند. این ارتباط با گذشته نه‌تنها به تقویت هویت فرهنگی کمک می‌کند، بلکه الهام‌بخش نسل امروز و نسل‌های آینده برای ساخت یک جامعه بهتر خواهد بود.

• جذب گردشگران

یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت مرمت و احیای بناهای تاریخی، جذب گردشگران است. بناهای تاریخی به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری می‌توانند به افزایش درآمد و توسعه اقتصادی مناطق مختلف کمک کنند. ایران با داشتن بناهای تاریخی متعدد و منحصربه‌فرد، پتانسیل بالایی در جذب گردشگران دارد.

• ایجاد فرصت‌های شغلی

رشته مرمت و احیای بناهای تاریخی می‌تواند فرصت‌های شغلی متعددی را برای جوانان و کارشناسان ایجاد کند. از معماران و مرمت‌گران تا کارشناسان فرهنگی و گردشگری، این رشته نیازمند تخصص‌ها و مهارت‌های متنوعی است که می‌تواند باعث ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی شود.

• استفاده مجدد از بناها

مرمت و احیای بناهای تاریخی به حفظ منابع طبیعی و کاهش هدررفت آنها کمک می‌کند. به‌جای تخریب بناهای قدیمی و ساخت بناهای جدید، می‌توان از بناهای موجود با انجام مرمت‌های لازم استفاده دوباره کرد. این امر نه‌تنها به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه‌تر است. استفاده دوباره از بناها، افزون بر بناهایی با تاریخ دورتر از ما، دربرگیرنده بناهای معاصر نیز می‌شود؛ زیرا که هر ساختمانی بلافاصله پس از ساخت، جزئی از تاریخ (امروز) بشریت است و سرمایه‌ای مادی و معنوی درون خود نهفته دارد.

• حفظ تکنیک‌ها و مواد سنتی

رشته مرمت بناهای تاریخی به حفظ تکنیک‌ها و مواد سنتی ساخت‌وساز کمک می‌کند. این تکنیک‌ها و مواد، بخشی از میراث‌فرهنگی هر کشور هستند و حفظ آنها به شناخت بهتر تاریخ و فرهنگ کمک می‌کند.

• تقویت توانایی‌های تحلیلی و فنی

دانشجویان رشته مرمت و احیای بناهای تاریخی با مطالعه و تحلیل بناها و سازه‌های قدیمی، توانایی‌های تخصصی خود را تقویت می‌کنند. این مهارت‌ها به آنها کمک می‌کند تا بتوانند بادقت و دانش کافی به مرمت و احیای بناها بپردازند و از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنند. ازاین‌جهت ورود معماران و مهندسان سازه که آموزش تخصصی در زمینه مرمت بناهای تاریخی ندیده‌اند، اگر با همکاری یک کارشناس مرمت همراه نباشد، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به میراث‌فرهنگی تحمیل کند.

• توسعه مهارت‌های خلاقانه

مرمت و احیای بناهای تاریخی نیازمند خلاقیت و نوآوری است. دانشجویان این رشته با مواجهه با چالش‌های مختلف در فرایند مرمت، مهارت‌های خلاقانه خود را تقویت می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه با استفاده از روش‌های جدید و نوآورانه به حل مشکلات بپردازند.

• حفظ میراث جهانی

بناهای تاریخی نه‌تنها برای کشورها بلکه برای جهان اهمیت دارند. حفظ این بناها به معنای حفظ میراث جهانی است که متعلق به تمام بشریت است. سازمان‌هایی مانند یونسکو نیز به اهمیت این موضوع واقف هستند و برنامه‌ها و پروژه‌های مختلفی را برای حفظ و مرمت بناهای تاریخی در سطح جهانی اجرا می‌کنند.

• تبادل فرهنگی

این رشته می‌تواند به تبادل فرهنگی بین کشورها کمک کند. متخصصان این حوزه می‌توانند با شرکت در پروژه‌های بین‌المللی، از تجربیات و دانش سایر کشورها بهره‌مند شوند و به توسعه این رشته در سطح جهانی کمک کنند.

• کمک به حفظ تمدن و تاریخ باارزش کشور
• درک مفاهیم بناهای گذشته و استفاده از تجربه‌ها
• تحلیل و بررسی دقیق‌تر رویدادهای تاریخی باتوجه‌به تغییرات
• کمک به سازمان‌های حفظ میراث‌فرهنگی و کهن